Pantomogram. Na czym polega i czy są jakieś przeciwwskazania?

Zdjęcia pantomograficzne to najczęściej zalecane do wykonania w trakcie leczenia stomatologicznego zdjęcia RTG. Jest to związane z faktem, że wykonany pantomogram daje lekarzowi wiele informacji potrzebnych do zaplanowania i wykonania dalszego leczenia. W artykule dokładnie tłumaczymy, na czym polega wykonanie zdjęcia pantomograficznego oraz jakie są do niego najczęstsze wskazania i przeciwwskazania.

Jakie są najczęstsze wskazania do wykonania zdjęć pantomograficznych

Zdjęcia pantomograficzne są tak ważne, ponieważ dokładnie na nich widać wszystkie struktury szczęki i żuchwy i można odróżnić te, które są zdrowe, od chorych. Na zdjęciu dokładnie widać wszystkie powstałe w łukach zębowych pacjenta zęby, także te, które nie mają miejsca na wyrżnięcie, czyli zęby zatrzymane. Dokładnie też widać samą żuchwę i szczękę oraz stawy skroniowo-żuchwowe, zatoki przynosowe i fragment podniebienia twardego.

Ze względu na możliwą szkodliwość promieniowania jonizującego badań RTG nie powinno się jednak powtarzać zbyt często, dlatego też pomimo stosowania w pracowniach rentgenowskich odpowiednich zabezpieczeń, pantomogram zębów jest wykonywany tylko w określonych wskazaniach. Należą do nich przede wszystkim:

• Planowanie leczenia ortodontycznego,

• Planowanie leczenia protetycznego,

• Leczenie z zakresu chirurgii stomatologicznej, m.in. planowane ekstrakcje zębów,

• Dokonanie oceny efektów leczenia, np. po leczeniu kanałowym,

• Przebyte urazy szczęki.

Czy istnieją jakieś przeciwwskazania

Jak tłumaczy nasz rozmówca, dentysta na Ursynowie w Warszawie:

Badań pantomograficznych z zasady nie wykonuje się pacjentom, u których związane z nimi korzyści są mniejsze niż ewentualne zagrożenie. Wykonywania zdjęć RTG nie zaleca się np. u kobiet w ciąży oraz u dzieci do 5. roku życia. Zdjęć nie wykonuje się również pacjentom, którzy nie są w stanie utrzymać pionowej pozycji kręgosłupa oraz z różnych przyczyn nie są w stanie przez dłuższy czas utrzymać nieruchomo głowy. Każde poruszenie głowy podczas wykonywania zdjęcia może po prostu skutkować rozmazaniem obrazu.

Przygotowania do wykonania zdjęcia i przebieg badania

Zdjęcia pantomograficzne są w zasadzie bezpieczne dla pacjentów, ale w tym celu konieczne jest przestrzeganie kilku reguł. Przede wszystkim przed przystąpieniem do wykonania zdjęcia, pacjent musi usunąć z okolic głowy wszystkie metalowe przedmioty, czyli m.in. okulary, biżuterię, spinki do włosów, wyjmowane protezy zębowe i aparaty ortodontyczne. Co jednak ważne noszone na stałe aparaty na zęby czy materiały protetyczne nie są przeciwskazaniem do badania, będzie to jednak istotna informacja dla lekarza, który później będzie interpretował osiągnięte wyniki badania. Przed rozpoczęciem badania, pacjent musi też założyć specjalny fartuch lub kamizelkę ochronną, która zabezpiecza narządy wewnętrzne przed promieniowaniem.

W trakcie wykonywania pantomogramu zębów  pacjent proszony jest o oparcie czoła, brody i rąk na podpórkach pantomogramu oraz o zaciśnięcie zębów na specjalnym uchwycie. Dzięki temu w trakcie badania nie trzeba np. wstrzymywać oddechu. Tuż przed zrobieniem zdjęcia należy zamknąć usta, przełknąć ślinę i przycisnąć język do podniebienia. Dokładne instrukcje pacjent otrzymuje od przeprowadzającego badanie technika lub elektroradiologa, z którym pacjent jest w stałych kontakcie głosowym.